Mantra, muzyka, transcendencja, boskość i ludzki mózg

Uważa się, że muzyka jest darem boskim i prawdopodobnie z tego powodu wszyscy ludzie na przestrzeni dziejów byli pod wpływem muzyki w swoim życiu. Ten artykuł dotyczy znaczenia słowa AUM lub mantry w kulturze indyjskiej, która jest podstawą muzyki klasycznej. Autorka dalej bada rolę muzyki w osiąganiu stanu transcendencji oraz wpływ muzyki na nasze życie.

Muzyka jest podstawową cechą gatunku ludzkiego. Praktycznie każde znane społeczeństwo w całej historii miało jakąś formę muzyki, od najbardziej prymitywnej do najbardziej zaawansowanej. W najwcześniejszym cywilizacji ludzie grali już na tak złożonych instrumentach, jak kościane flety, harfy szczękowe i instrumenty perkusyjne (Weinberger, 2004).

Bez względu na to, czy śpiewamy melodię, czy nie, wszyscy śpiewamy i nucimy; w rytmie lub nie, klaszczemy i kołyszemy się; w kroku czy nie, wszyscy tańczymy. Nie jest łatwo znaleźć kogoś, kto nie czuje tego związku z muzyką. Muzyka może również wywoływać radosne i emocjonalne uczucia oraz może zmieniać nastrój jednostki. Dzieci zaczynają reagować na muzykę jeszcze w łonie matki. W wieku 4 miesięcy dysonansowe nuty na końcu melodii spowodują, że będą się wiercić i odwracać. Jeśli podoba im się melodia, mogą gruchać (Cromie, 2001). W bardzo młodym wieku umiejętność ta jest rozwijana przez muzykę kultura w którym wychowuje się dziecko. Każda kultura ma swoje własne instrumenty muzyczne i sposób, w jaki ludzie ich używają, sposób, w jaki ludzie śpiewają, sposób, w jaki ludzie brzmią, a nawet sposób, w jaki słyszą i rozumieją dźwięki.

To odkrywcze studium bada pochodzenie i znaczenie mantry OM, która jest również znana jako święty dźwięk, poprzez badanie starożytnych indyjskich tekstów wedyjskich. Badanie opisuje również, w jaki sposób indyjscy riszi (uczeni) sprowadzili buddyzm tantryczny, który zawierał OM jako część licznych mantr, do Tybetu w VIII wieku.

Badanie dalej analizuje, dlaczego indyjskie teksty teologiczne i metafizyczne kładą tak duży nacisk na święte brzmienie OM i bada, w jaki sposób i dlaczego święte brzmienie OM stało się podstawą indyjskiej religijnej sangity i muzyki klasycznej.

Badanie dalej bada związek między muzyką, transcendencją, boskością i ludzkim mózgiem, aby zrozumieć, czy wszyscy mamy wbudowane obwody biologiczne, które są aktywne tylko u osób praktykujących, czy też jest to przypadek biologiczny.

Osobiste doświadczenie i motywacja do studiowania

Podobnie jak miliardy ludzi, nie jestem wyszkolonym piosenkarzem, ale lubię słuchać muzyki. Śpiewać nie umiałam aż do kwietnia 2017 roku, kiedy to na spotkaniu rodzinnym zaproponowano mi karaoke.

Kiedy tego wieczoru śpiewałem, czułem, że dźwięk lub słowa płynnie przepływają przez moje gardło, choć chwilami nie w rytmie. Nie mogłem w to uwierzyć, ale byłem szczęśliwy. W następnym tygodniu kupiłem urządzenie do karaoke i od tego czasu śpiewam, kiedy tylko mam czas.

Rozumiem, że zmiany w moim gardle były spowodowane aktywacją energii w moim ciele, kiedy odzyskiwałam zdrowie spacerując po lesie. Aby to zrozumieć, przeczytaj proszę mój artykuł „Exploring the potencjał of Human Body and Brain to Synchronize with Earth Electromagnetic Resonance and Schumann Resonance” opublikowany w International Journal of Hinduizm & Filozofia (Bist, 2019). Artykuł jest również dostępny na stronie http://bgrfuk.org/.

Głównym celem napisania tego artykułu jest uświadomienie czytelnikom potencjału ludzkiego ciała i mózgu oraz roli, jaką odgrywa muzyka w przemianie naszego mózgu i ciała, co może poprawić jakość naszego życia. Wydaje mi się, że starożytni uczeni w Indiach byli świadomi tego zjawiska.

Mantra – starożytna indyjska perspektywa

A mantra (Sanskryt - मन्त्र) to święty lub duchowy dźwięk, sylaba, słowo lub fonem lub grupa słów w sanskrycie, które, jak się uważa, zapewniają praktykującym psychologiczne lub duchowe moce. Oryginalne zastosowanie Mantry pojawia się w najstarszej literaturze Aryjczyków lub Indo-Irańczyków jako Mantra w sanskrycie (Wedy) lub Mantra w staroperskim (Avesta). Najwcześniejsze mantry skomponowane w sanskrycie wedyjskim w Indiach mają co najmniej 5000 lat.

W hinduizmie mantry są jednostką językową składającą się z sylaby, słowa lub serii sylab lub słów w języku sanskryckim, która działa jako transformujący instrument myśli, mowy lub działania, zwłaszcza gdy jest wypowiadana podczas rytuału. Mantry były używane w religijny i półreligijne funkcje przez ludzi wyznających tradycję hinduską. W tradycji hinduskiej mantry są używane do kilku celów, takich jak wychwalanie bóstw, dziękowanie bóstwom, przywoływanie obecności ducha, przywoływanie mitycznej narracji, instalowanie bóstwa, inauguracja świątyni, konsekracja świętej świątyni, dokonywanie przejścia na etapie życia, i bezpośrednie ofiarowanie przodkom (Beck, 2009).

Uważa się, że bez Mantry nie można ukończyć żadnej praktyki duchowej w hinduizmie. Bez mantry nie ma poświęcenia, a bez OM nie ma mantry.

OM - Mantra

OM to starożytna mantra, która zajmuje główną pozycję w indyjskich tekstach mitologicznych, rytualnych i muzycznych i zachowuje znaczącą rolę w hinduizmie, zwłaszcza w pobożności. Sylaba OM jest również znana jako AUM. Kilka filmów na YouTube jest dostępnych na temat poprawnej wymowy OM.

W tradycji hinduskiej mówi się, że dźwięk OM obejmuje cały wszechświat. Jest to pierwszy dźwięk od zarania dziejów, obejmuje również teraźniejszość i przyszłość. Starożytni uczeni wierzyli, że wszystko we wszechświecie pulsuje i wibruje (Dudeja, 2017), nic tak naprawdę nie stoi w miejscu.

Według tantrycznego uczonego Andre Padoux (1981: 357): „Proces kosmiczny i ludzki proces słowa, dźwięku lub mowy są równoległe i homologiczne”. Warto zauważyć, że astrofizycy wykryli teraz echa Wielkiego Wybuchu, który miał miejsce na początku czasu. A ten dźwięk, który wykryli, to brzęczenie, bardzo podobne do dźwięku OM.

Intonowane słowo OM wibruje z częstotliwością 136.1 Hz, która jest tą samą częstotliwością wibracyjną, którą można znaleźć we wszystkim w przyrodzie. Co ciekawe, jest to również częstotliwość 32 Oktawy Roku Ziemi. Wierzę, że z tego powodu mówi się, że OM jest oryginalnym, pierwotnym tonem wszechświata, innymi słowy, oryginalnym dźwiękiem stworzenia. Poniższa tabela zawiera ilustrację.

Okres (T) jednego obrotu Ziemi wokół Słońca = 365.256 dni x 24 godz./dobę x 60 min/godz. x 60 sek./min = 31558118.4 sek.

Zatem częstotliwość (f) ziemskiego roku = 1/T = 3.168757 x 10-8 Hz.

Jeśli pomnożymy to przez 32^nd oktawę, czyli z 4294967296 (=232), otrzymujemy = 136.1 Hz = częstotliwość dźwięku „OM”.

[Na podstawie Dudeja, 2017]

Czytelnicy mogą chcieć posłuchać dźwięku OM pod adresem: https://www.planetware.de/audio/04-13610erdjahr.mp3

OM poprzedza najświętszą mantrę religii wedyjskiej i hinduskiej, Mantrę Gayatri „OM Bhur Bhuvah Svah…, która wzywa moc słońca do oświetlania nic (Bek, 1994).

[Przyjęty z: https://vedicfeed.com/gayatri-mantra-meaning-significance-and-benefits/]

Istnieje kilka badań (Sharma, 2011; Thomas i Shobini 2018; Dudeja, 2017), które podkreślają korzyści płynące z intonowania mantry Gayatri. Sylaby mantry Gajatri wymawia się różnymi częściami ust, takimi jak gardło (krtań), język, zęby, wargi i nasadę języka. Podczas mowy włókna nerwowe poszczególnych części jamy ustnej, z których wydobywa się dźwięk, rozciągają się do różnych części ciała i wywierają nacisk na odpowiednie gruczoły.

W ciele są różne duże, małe, widoczne i niewidoczne gruczoły. Wypowiadanie różnych słów oddziałuje na różne gruczoły i przez takie oddziaływanie pobudzana jest energia tych gruczołów. Dwadzieścia cztery litery Gajatri-Mantry odnoszą się do dwudziestu czterech takich gruczołów znajdujących się w ciele, które po pobudzeniu aktywują i budzą moce umysłu dla prawej mądrości (satvaguna).

Mantra jest zatem rodzajem werbalnego narzędzia lub formuły transformacji „umysłowej lub mózgowej”. Jako środki werbalne, Mantra odpowiada obiektywnej rzeczywistości, takiej jak obiekty wizualne, tylko w formie dźwięku.

W hinduizmie jest wiele mantr; jednakże ze wszystkich mantr OM jest uważana za mantrę źródłową (Mula-Basis). Jest najwyższym i najczystszym, czyli samym Brahmanem (Bóg) w formie słownej (Sabda Brahma). Jest również znany jako mantra Purusha (Bóg jako mantra) Pranava (mantra podtrzymująca życie) i Taraka (sekret), mając moc przebóstwienia i oczyszczenia wszystkich innych wyrażeń werbalnych i form słownych. Z tego powodu przed jakimkolwiek aktem rytualnym konieczna była intonacja świętego dźwięku w postaci mantry, aby natchnąć boską mocą i czystością.

Chociaż OM wywodzi się z hinduizmu, występuje również w buddyzmie, dżinizmie, sikhizmie i kilku krajach Azji Południowo-Wschodniej.

OM przenika tradycje buddyzmu tantrycznego Tybetu i Japonii, gdzie znana jest odpowiednio jako wadżrajana i shingon. Indyjski uczony Padma Sambhava sprowadził buddyzm tantryczny, który zawierał OM jako część licznych mantr i dharani lub długich inwokacji różnych buddów i bodhisattwów, do Tybetu w ósmym wieku (Beck, 1994).

Symbol (ॐ) składa się z trzech sylab, a mianowicie z liter A, U, M, a zapisany w sanskrycie ma na górze kropkę w kształcie półksiężyca. Uważa się, że litera „A” symbolizuje stan świadomości, litera „U” stan snu, a litera „M” stan snu umysłu bez marzeń sennych. Cały symbol (ॐ) z półksiężycem i kropką jest znany jako czwarty stan lub Turiya, który łączy wszystkie trzy stany i przekracza je. Ponadto AUM reprezentuje również trzy czasy, tj. przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, podczas gdy cały symbol reprezentuje Stwórcę, który przekracza ograniczenia czasu (Kochhar, 2000).

Trzy litery AUM reprezentują również trzy guny, czyli cechy, którymi są sattva, radżas i tamas, wyjaśnione w Bhagavat Gicie. AUM reprezentuje również zarówno niezamanifestowany (Nirguna), jak i przejawiony (Sagun) aspekt BOGA iz tego powodu nazywa się go Pranava, co oznacza, że ​​OM przenika przez całe nasze życie i przebiega poprzez pranę lub oddech (Bhaktivedanta, 1972).

Kilka Upaniszad odnosiło się do AUM jako do Atmana (Duszy lub jaźni wewnątrz) i Brahmana (Ostateczna rzeczywistość, całość wszechświata, prawda, boskość, najwyższy duch, kosmiczna zasada i wiedza).

Mantra OM w okresie wedyjskim – rozwój historyczny

Chociaż słowo OM nie jest bezpośrednio wymieniane w najwcześniejszych hymnach Rygwedy, pojawia się ono w trzech innych Wedach i kilku związanych z nimi Upaniszadach. Wedy to duży zbiór tekstów religijnych pochodzących ze starożytnych Indii, które zostały napisane w sanskrycie między 1500 pne a 700 pne i zawierają hymny, filozofię i wskazówki dotyczące praktyk rytualnych.

Uważa się, że we wczesnym okresie wedyjskim, ze względu na świętość związaną z OM, słowo to było trzymane w tajemnicy i nigdy nie było wypowiadane publicznie (Oldenberg, 1988). Jednak słowo OM pojawia się otwarcie jako pierwsze w Shukla (białej) Jadżurwedzie. Istnieje przekonanie, że słowo może zostać dodane później, ponieważ OM jest pośrednio wymienione jako boska cecha (deva lakshna) w (5.2.8) wersecie Tattiriya Samhita z białej Jadżurwedy; które mają trzy tryby ekspresji (tri-alikhita), wyrażenie często kojarzone z OM.

Istnieje kilka innych poglądów na temat pochodzenia sylaby OM. Na przykład Max Muller zasugerował, że sylaba OM mogła pochodzić od starożytnego słowa „Avam”, które było używane w czasach prehistorycznych w znaczeniu „tamto” w odniesieniu do odległych obiektów. Z drugiej strony, według Swamiego Sankaranandy, słowo to mogło pochodzić od „Soma”, imienia ważnego bóstwa, które jest często wymieniane w Wedach iz którym wiąże się wiele ezoterycznych rytuałów (Greety, 2015).

W tradycji hinduskiej OM jest nadal kojarzone z ofiarami wedyjskimi i dlatego jest podstawą wszystkich hinduskich śpiewów i muzyki. Przed jakimkolwiek aktem rytualnym konieczna jest intonacja świętego dźwięku w formie mantry.

Poniżej znajdują się dwa linki do filmów na YouTube ze śpiewami wedyjskimi:

1. Wedyjska recytacja różnych wersji Wed autorstwa Indiry Gandhi National Center for the Arts, New Delhi: dostępna pod adresem https://www.youtube.com/watch?v=2UvdbJyH9pA

2. Śpiewy wedyjskie Veda-Shakha Swadhyaya autorstwa uczonych wedyjskich z Varanasi według światowych filmów dostępnych pod adresem: https://www.youtube.com/watch?v=UyZoXG_Wi5U

Mantra OM w tekstach Upaniszad

Upaniszady są końcową częścią czterech Wed. Upaniszady zostały napisane w Indiach między ok. 800 pne i ok. 500 pne, co daje im prawie 3000 lat. Upaniszady zawierają informacje dotyczące filozoficznych zasad i koncepcji hinduizmu, w tym karmy (właściwe działanie), brahmana (ostateczna rzeczywistość), atmana (prawdziwe ja lub dusza), mokszy (wyzwolenie z cyklu reinkarnacji) oraz doktryn wedyjskich wyjaśniających samo- urzeczywistnienie poprzez praktyki jogi i medytacji (Eshwaran, 2007).

Upaniszady wysunęły pionierski wniosek, że mantra lub dźwięk OM oznacza Brahmana, Najwyższy Absolut, jak również Atmana lub Wyższą Jaźń we wszystkich istotach. Ponieważ wszechświat jest również utożsamiany z wiecznym Brahmanem, OM symbolizuje całe stworzenie. Wszystkie Upaniszady mają centralną mantrę „OM Tat Sat” (OM jest Tym, Prawdą), wskazującą, że OM jest najwyższą metafizyczną prawdą, niezwiązaną już z zewnętrznym rytuałem. OM jest uważane za głębokie narzędzie medytacyjne do samorealizacji – realizowane poprzez „wewnętrzną ofiarę” lub mentalny rytuał (Madhavananda, 1950; Krishnananda, 1984; Ollivelle, 1996).

Swami Chinmayananda i Gambhirananda w swoim tłumaczeniu kilku Upaniszad podkreślają znaczenie mantry OM, na przykład:

Mandukya Upaniszady (1.1.1.) stwierdza, że ​​OM, świat, jest tym wszystkim. Jasnym wyjaśnieniem tego jest (poniżej) – wszystko, co jest przeszłością, teraźniejszością i przyszłością, zaprawdę, jest OM. To, co jest poza trzema okresami czasu, jest rzeczywiście OM (Chinmayananda, 2017).

Prasna Upaniszady (5.2) stwierdza, że ​​O Satyakama, ten sam Brahman, znany jako Para [atrybut mniej] Brahman i Apara [związany z imionami i formami] Brahman jest tylko tym OM. Dlatego oświecony znawca osiąga jedno z tych dwóch tylko w ten jeden sposób (Gambhirananda, 2010).

Chandogya Upaniszady (1.1.1-2) stwierdza, że ​​należy medytować nad sylabą OM, Udgitha, ponieważ śpiewa się Udgitha zaczynającą się od OM (Gambhirananda, 2009).

Katha Upaniszady (2.15-17) stwierdza, że ​​cel, który głoszą wszystkie Wedy, który deklarują wszystkie pokuty i pragnąc prowadzić życie Brahmacharyi, mówię ci w skrócie, że jest to OM. Ta sylaba to Brahman, ta sylaba jest również najwyższa. Znając tę ​​sylabę, cokolwiek się chce, to się to dostaje. To wsparcie jest najlepsze, to wsparcie jest absolutne. Znając to wsparcie, człowiek jest czczony w świecie Brahmy (Gambhirananda, 2010).

Mundaka Upaniszady (2.2.6) stwierdza, że ​​rodząc się w różnych formach, ta jaźń istnieje w umyśle, w którym wszystkie nerwy są skupione tak, jak szprychy są skupione na piaście koła rydwanu. Medytuj nad tym ja w ten sposób z pomocą OM. Niech będzie dla ciebie pomyślny koniec przejścia na drugą stronę ignorancji (Gambhirananda, 2010).

Taittiriya Upaniszady (1.8.1) stwierdza, że ​​należy kontemplować: OM jest brahmanem; cały ten wszechświat, postrzegany i wyobrażany, jest OM. Bramin rozpoczynający recytację Wed z intencją „Pozwól mi otrzymać Brahmana” mówi „OM”. Z pewnością osiąga Brahmana (Chinmayananda, 1974).

Wszystkie Upaniszady głoszą, że OM Mantra otwiera drogę do mądrości, że Atman (Dusza) jest częścią szerszej kategorii Brahmana (Uniwersalnej Duszy lub Boga).

Mantra OM w tradycjach tantrycznych

Tantra rozwinęła się jako najbardziej rozbudowana ekspozycja teologiczna i metafizyczna okresu średniowiecza w Indiach. Frawley (1994) wspomniał, że starożytni riszi wierzyli, że „bez mantry nie ma tantry”. OM jest używane jako mula-mantra, korzeń i początek większości mantr.

Indyjskie teksty jogiczne wyjaśniają, że OM jest kwintesencją symbolu zjednoczenia Pana Śiwy z Boginią Śakti w tradycji Tantry. Połączenie przeciwieństw w kategoriach elementów męskich i żeńskich przenika różne formy tantry i ezoterycznej jogi. Pan Shiva reprezentuje kwintesencję zasady męskiej, a Bogini Devi, czyli Shakti, zasadę żeńską (Wallis i Ellik, 2013).

Ich rytualne połączenie znajduje odzwierciedlenie w sylabie OM, gdzie obecność Nada-Shakti (Devi) z Bindu (Shiva) jest reprezentowana odpowiednio przez półksiężyc i kropkę nad OM (ॐ). Praktykujący tantrę angażują się w praktyki rytualne z mantrami, których celem jest doprowadzenie do jedności w kosmosie i w ciele, co znajduje odzwierciedlenie w jodze kundalini, gdzie jogin stara się obudzić żeńskiego węża kundalini u podstawy kręgosłupa, podnieść go poprzez Czakry lub centra energetyczne w ciele, a na końcu łączą się z męskim Śiwą na czubku głowy (Padoux, 1990).

Początkowe etapy jogi nakreślają przebieg rozwoju moralnego, w tym zasady niestosowania przemocy, celibatu i prawdomówności, ale instruktorzy jogi uczą również różnych pozycji i praktyk, które mają ostatecznie doprowadzić do stanu mokszy, czyli wyzwolenia. W ramach tego procesu praktyka intonowania OM jest zalecana przez mędrca Patańdżalego w Jogasutrze jako użyteczny sposób skupienia uwagi na Iśwarze, Panu Wszechświata.

OM Mantra w Sangicie i muzyce klasycznej

Muzyka indyjska znana jest w sanskrycie jako sangita i od zarania dziejów na różne sposoby przeplatała się z hinduizmem. Nic więc dziwnego, że sylaba OM ma trwały związek z wykonawstwem muzycznym. Zarówno muzyka wokalna, jak i instrumentalna odegrała ważną rolę w myśli i praktyce religijnej. Dźwięk muzyczny w Indiach jest powiązany z tymi samymi starożytnymi koncepcjami teologicznymi i filozoficznymi, co pieśni i mantry (Raghavan, 1978).

Sanskryckie traktaty muzyczne głoszą, że cała muzyka pochodzi z OM i rozpuszcza się w OM. OM jest dźwiękową ekspresją Nada-Brahmana (Boga jako Boskiego Dźwięku), „Absolutu Dźwięku”, który jest również podstawą muzyki. Dlatego wszystkie religijne lub klasyczne pieśni w domach i świątyniach rozpoczynają się od wypowiedzenia nuty bazowej lub toniku w formie OM. Śpiewanie OM jest odtwarzane jako stały dźwięk podobny do drona na tonicznej nucie odpowiedniej dla skali wokalnej piosenkarza. Na koncertach indyjskiej muzyki klasycznej po początkowym OM dźwięk jest rozszerzany przez śpiewaków, obejmując całą gamę nut związanych z konkretną Ragą lub formułą melodyczną zastosowaną w piosence lub kompozycji (Beck 2009).

Hinduizm przyjął boski dźwięk OM jako formę „Absolutu” znanego jako „Brahman” poprzez koncepcję Nada-Brahmana, złożonego z Nada-Shakti (energii dźwięku) i Brahmana (Boskiego Absolutu).

Starożytna muzyka i boskość

Dźwięk muzyczny w Indiach jest powiązany ze starożytnymi teologicznymi i filozoficznymi koncepcjami śpiewu i mantry. Bharata Muni był starożytnym indyjskim teatrologiem i muzykologiem, który napisał Natya Shastra, teoretyczny traktat o starożytnej indyjskiej dramaturgii i teatrze, zwłaszcza o teatrze sanskryckim.

Ley (2000) podkreślił, że Bharata jest uważany za ojca indyjskich form sztuki teatralnej. Nāṭya Śāstra (sanskryt: नाट्य शास्त्र, Nāṭyaśāstra) to sanskrycki tekst o sztukach widowiskowych. Tekst jest przypisywany mędrcowi Bharacie Muniemu, a jego pierwsza kompletna kompilacja pochodzi z okresu między 200 pne a 200 n.e., ale szacunki różnią się między 500 pne a 500 n.e.

Indyjska muzyka klasyczna to rozległy temat i dlatego nie jest możliwe podsumowanie go w tym artykule. Jednak w starożytności muzyka klasyczna była znana jako Gandharva Sangīta („muzyka niebiańska”). Tradycja hinduska przyjęła boski dźwięk jako formę Absolutu znaną jako Brahman poprzez koncepcję Nāda-Brahman (dźwięk jako Bóg), składającej się z NādaŚakti (energii dźwiękowej) i Brahmana (boskiego Absolutu). Niebiańscy wykonawcy Gandharva (starożytnej muzyki) byli znani jako Gandharvowie, klasa męskich śpiewaków i bogów prowadzona przez Nāradę, mitycznego syna Brahmy, który mieszkał w niebie, ale był w stanie podróżować po wszechświecie (Das; 2015; Beck, 2009).

Gandharvowie byli męskimi duchami natury, o których uważano, że mają doskonałe zdolności muzyczne. Towarzyszyły im ich żony, tańczące Apsary, z Kinnarami na instrumentach muzycznych. W hinduskiej ikonografii Gandharvowie są często przedstawiani jako śpiewacy na dworze bogów. Aż do XIII wieku muzykę określano po prostu jako Sangita lub Gita i kojarzono ją z hinduskimi bogami i boginiami. Sangita (pieśń dobrze uformowana) ma trzy działy: muzyka wokalna, muzyka instrumentalna i taniec (Prajnananda, 1963).

Gandharva Sangita lub po prostu „Gandharva” był dworskim lub królewskim odpowiednikiem starożytnej wedyjskiej Sāma-Gāny, która osiągnęła pełną formę w klasycznym okresie dramatu sanskryckiego, jak opisano w Nāṭya-Śāstra i Dattilam. Na późniejszym etapie taniec został oddzielony od muzyki (Beck, 2009). Podobnie w mitologii greckiej Muzy były bóstwami, które dawały inspirację do działań artystycznych. Uważa się, że Muzy nie tylko bawiły bogów, ale także inspirowały człowieka (Aris, 2014).

Uważa się, że ludzie praktykujący Bhakti Jogę (intonowanie mantry i wychwalanie Boga) w starożytności byli w stanie połączyć się z boskością, ale jak dokładnie to robili, zawsze było pytaniem.

Muzyka i transcendencja

Uważa się, że muzyka ma właściwości transcendentalne (Lefevre, 2004) i prawdopodobnie z tego powodu muzyka jest używana podczas kultów religijnych we wszystkich kulturach. Uważa się, że ci, którzy tworzą muzykę, mają dar od boga, a ich muzyka jest darem dla tych, którzy jej słuchają. Muzyka wyróżnia kilka rodzajów informacji o twórcach lub wykonawcach, takich jak ich nastroje, biochemia, rytmy wewnętrzne czy narządy, a nawet sposób ich budowy fizycznej (Perrett, 2004).

W latach sześćdziesiątych XX wieku Maslow uważał odmienny stan świadomości za cechę doświadczenia szczytowego, używając terminu „świadomość jednocząca” (Maslow, 1960, s.1964). Harrison i Loui (68) podkreślili, że ostatnio kilku badaczy zinterpretowało intensywne doświadczenia muzyczne (IME) jako odmienne stany świadomości (np. Becker, 2014; Gabrielsson, 2004). Jednak ze względu na różne ogniska naukowe związek między IME a odmiennymi stanami świadomości nie jest od razu oczywisty, pomimo faktu, że ludzie w różnych częściach świata doświadczają tych szczytowych doświadczeń.

Gabrielsson (2011) zapewnia szerokie quasi-fenomenologiczne ramy do zrozumienia transcendentnego lub psychofizjologicznego momentu doświadczenia muzycznego, określając te momenty jako „silne doświadczenie z muzyką (SEM)”, które są luźno oparte na doświadczeniu szczytowym Maslowa” (Maslow, 1962). Badanie Gabrielsson podkreśla, że ​​kiedy osoba doświadcza doznań psychofizjologicznych, ma łzy (24% uczestników), dreszcze (10%) i piloerekcję lub gęsią skórkę (5%). Podobne doświadczenia opisują osoby praktykujące Bhakti Jogę, jak wspomniano w Bhagavat Gicie.

Do najpopularniejszych terminów, zarówno w dyskursie akademickim, jak i popularnym, które kojarzone są z doświadczeniem muzycznym, należą: dreszcze, dreszcze, orgazm skórny i frisson, które często są używane zamiennie (Grewe i in., 2007; Huron i Margulis, 2011; Harrison i Loui, 2014) ). Podczas gdy terminy dreszcze i dreszcze mają na celu zidentyfikowanie znaczących i łatwych do przetestowania części transcendentnych momentów w zasięgu ręki, oba cierpią na brak konsensusu operacyjnego i instytucjonalnego.

Termin „orgazm skórny” nie jest często używany w literaturze akademickiej ze względu na jego skomplikowany związek z konwencją seksualną. Orgazm skórny odnosi się do przyjemnych doznań w różnych częściach naszego ciała, które zależą od naszych okoliczności lub indukcji i mają podobne sensoryczne, oceniające i skuteczne biologiczne i psychologiczne komponenty do orgazmu seksualnego (Mah i Binik, 2001). Pomimo wyjątkowo dokładnego opisu spektrum zjawisk emocjonalnych indukowanych muzycznie (Panksepp, 1995), termin ten został zdyskwalifikowany i rzadko używany.

Z drugiej strony „Frisson” jest opisywany jako „przyjemne uczucie mrowienia”, zjeżonych włosów na ciele i gęsiej skórki (Huron i Margulis, 2011, s. 591). „Frisson” może być najbardziej trafnym i użytecznym terminem, ponieważ integruje intensywność emocjonalną z weryfikowalnymi wrażeniami dotykowymi, które nie są zlokalizowane w żadnym konkretnym obszarze ciała. Blood i Zatorre (2001) stwierdzają ponadto, że te same ścieżki nerwowe są wykorzystywane, gdy człowiek cieszy się jedzeniem, seksem lub transcendentnymi, psychofizjologicznymi momentami doświadczenia muzycznego.

Wszyscy doświadczyliśmy tych chwil poprzez wypowiadanie mantr, praktykowanie Bhakti Jogi, śpiewanie piosenek, a nawet słuchanie melodyjnych kompozycji naszych ulubionych piosenkarzy. To, czy ktoś doświadcza tego szczytu, jest kwestią indywidualną.

Muzyka i ludzki mózg

Neuromuzykologia zapewnia wgląd w badanie mózgu i jego plastyczności. Neuromuzykologia odnosi się do koordynacji między ludzkim układem nerwowym a sposobami interakcji z muzyką (Roehmann, 1991). Dźwięk muzyczny lub jakikolwiek inny dźwięk dociera do naszego ciała wyznaczoną ścieżką, a następnie mózg pozwala nam generować, odbierać i cieszyć się muzyką, a akt doświadczania muzyki jest korzystny dla rozwoju mózgu (Lewis, 2002; Patel, 2008).

Płat czołowy naszego mózgu konstruuje język i muzykę, a inne części naszego mózgu obsługują powiązane aspekty języka i przetwarzają muzykę (Patel, 1998). W kilku badaniach (Wang i Agius, 2018; Hickok, 2003; Overy, 2004; Mula, 2009) podkreślono, że język i muzyka są łatwo rozróżnialne w mózgu.

Wang i Agius (2018) zwrócili uwagę na różne obszary związane z neuronauką muzyki, wraz z aktualizacjami z ostatnich artykułów.

Tabela 2: Różne obszary mózgu zaangażowane w neuronaukę muzyki
[Na podstawie Wanga i Agiusa (2018)]

Związek muzyki i emocji jest dobrze znany. Różne rodzaje muzyki, takie jak muzyka smutna, emocjonalna czy romantyczna, wywołują różne emocje (Cooke, 1959). Meyer (1956) zbadał muzykę, szczególnie z perspektywy emocjonalnej, i podkreślił, że muzyka wzbudza uczucia i związane z nimi reakcje fizjologiczne, które można teraz zmierzyć.

Muzyka może aktywować naszą pamięć i budzić emocje i prawdopodobnie dlatego koi duszę człowieka (Molnar-Szakacs, 2006). Muzyka pomogła wielu z nas wyjść z lęku, depresji i często złego nastroju (Mula, 2009). Dzieje się tak, ponieważ kilka obszarów naszego mózgu jest zaangażowanych, gdy śpiewamy, gramy na instrumentach muzycznych lub słuchamy muzyki. Dlatego chociaż muzyka może wyglądać jak pojedyncza czynność, ale z perspektywy mózgu jest złożona, ponieważ co najmniej 18 obszarów naszego mózgu zostaje aktywowanych, co nazywa się sekwencją o strukturze hierarchicznej (Wang i Agius, 2018; Perrett, 2004; Weinberger, 2004) .

Tabela 3: Mózg, muzyka, emocje i pamięć
[Na podstawie Wanga i Agiusa (2018)]

Liczne badania (Koelsch, 2010; Levinson, 2000; Juslin i Västfjäll, 2008) potwierdzają, że formalna praktyka muzyczna powoduje zauważalne zmiany w strukturze funkcjonalnej określonych obszarów mózgu (móżdżek, ciało modzelowate, kora ruchowa, płaszczyzna skroniowa). ). Istnieją inne badania (Bever i Chiarello, 1974; Kimura, 1995; Koelsch, 2005), które potwierdzają, że uprawianie muzyki powoduje kilka modyfikacji w systemie mózgowym praktykujących.

Muzyka wydaje się ćwiczeniem całego mózgu; podczas gdy nasza prawa półkula kojarzona jest z naturalnym występowaniem w muzyce, czyli z melodią i barwą; z drugiej strony lewa półkula jest powiązana z rytmem i aspektami analitycznymi. Zostało to również wykazane w badaniach fMRI, które również wykazały, że wyszkoleni muzycy wykazują pewne cechy szczególne (Bever i Chiarello, 1974; Koelsch, 2005). Muzyka jako terapia nie jest powszechnie stosowana, mimo że dane badawcze wyraźnie wskazują na zmiany biochemiczne w mózgu, do których należy również zwiększenie przekaźnictwa dopaminergicznego (Sutoo i Akiyama, 2004).

Badanie Sarkamo i wsp. (2008) przeprowadzone na pacjentach po udarze wykazało, że osoby, które słuchały swojej ulubionej muzyki co najmniej godzinę dziennie, wykazywały poprawę uwagi i nastroju (Sarkamo i wsp., 2008). Programy muzykoterapii mają podobnie korzystny wpływ na lęk i depresję u pacjentów hospitalizowanych z powodu uszkodzeń mózgu spowodowanych urazem (Guétin i in., 2009). W populacji osób starszych słuchanie muzyki może złagodzić utratę słuchu, ułatwić rozumienie i opóźnić pogorszenie funkcji poznawczych (Alain i in., 2014).

Dyskusja i konkluzja

Jest oczywiste, że starożytni indyjscy uczeni doskonale zdawali sobie sprawę z korzyści płynących z praktykowania mantr, chociaż w okresie wedyjskim mantry intonowano wokół świętego ognia, a wraz z rozwojem cywilizacji w Indiach przybrała ona formę Bhakti Jogi, która wyśpiewuje chwałę boska, a obecnie mamy różne formy muzyki (klasyczna, folkowa, filmowa, indyjska/western rockowa i pop).

Badanie podkreśla, że ​​starożytni uczeni indyjscy nie mylili się, twierdząc, że nasze ciało jest naczyniem do manifestacji „dźwięku”, który jest znany jako Nada Brahman (Bóg jako Boski Dźwięk), a nasz głos działa jako punkt dostępu do muzyki.

Starożytni Riszi (Uczeni Starożytnych Indii) poprzez Upaniszady podkreślali, że święta sylaba Om jest pierwotnym dźwiękiem, z którego wyłaniają się wszystkie inne dźwięki i stworzenia. Leży u podstaw wszelkich tworów fonetycznych. Wypowiedź Om, składająca się z trzech liter A, U i M, obejmuje cały proces artykulacji. Jest jak dźwięk gongu, który stopniowo zwęża się do punktu i przechodzi w ciszę. Ten, kto osiąga Om, łączy się z Absolutem (Kumar i in., 2010).

Potwierdzono, że ludzki mózg i układ nerwowy są zaprogramowane do odróżniania muzyki od hałasu i reagowania na rytm i powtarzanie, tony i melodie. Wszyscy ludzie rodzą się z wrodzoną zdolnością do muzyki i wszyscy mamy wbudowane obwody biologiczne, które sprawiają, że w naturalny sposób lubimy muzykę lub ją tworzymy; jednak obwód biologiczny jest bardziej skuteczny u osób ćwiczących i produkujących muzykę w porównaniu z innymi.

Badanie podkreśla również, że muzycy, którzy regularnie ćwiczą muzykę, mają duży mózg, co również potwierdza argument, że ludzie, którzy regularnie intonują mantry lub w ramach swojego zawodu, mogą również mieć duży mózg. Transcendencja lub boskość jest doświadczana przez nasz mózg, a kilka badań naukowych potwierdza, że ​​nasz mózg jest plastyczny, a to badanie podkreśla, że ​​mantry i muzyka mogą być używane jako narzędzie.

Oczywiste jest, że muzyka poprawia zdrowie i wydajność ludzi, dlatego muzyka ma właściwości przeciwlękowe i przeciwbólowe i jest obecnie używana w wielu szpitalach, aby pomóc pacjentom zrelaksować się i złagodzić ból, dezorientację i niepokój. Mantry i muzyka mogą wyzwalać wspomnienia lub budzić emocje i intensyfikować nasze doświadczenia społeczne. Kiedy śpiewamy lub słuchamy dobrej muzyki solo, wszyscy odczuwamy przyjemne mrowienie, jeżone włosy na ciele i gęsią skórkę (frisson).

Wielu z nas może nie być wyszkolonymi śpiewakami lub nie ma szans, aby nimi zostać, ale z pewnością wszyscy mamy w sobie biologiczne obwody, które pozwalają nam intonować kilka mantr – które mogą popychać nasze obwody biologiczne, co może zmienić plastyczność naszego mózgu i poprawić nasze jakość życia. Jednak jedną ważną kwestią, o której należy pamiętać podczas intonowania mantry, jest wymowa samogłosek (svar) i spółgłosek (varna).

Starożytni indyjscy uczeni wierzyli, że poprawna wymowa mantr (dźwięk) w połączeniu z wiarą lub intencją, z jaką te mantry są wypowiadane, przynosi medytującym pożądane korzystne efekty, które, jak jestem pewien, nauka dogoni w przyszłości.

***

(Od redakcji: Ten artykuł nie jest recenzowany)

***

Autor: Dr Dinesh Bist SFHEA (Londyn)
Email autora: dineshbist@hotmail.com

Poglądy i opinie wyrażone na tej stronie są wyłącznie poglądami autora(ów) i innych współtwórców, jeśli tacy istnieją.

***

Referencje:

• Alain C., Zendel BR, Hutka S., Bidelman GM (2014). Wyciszenie hałasu: korzyści płynące z treningu muzycznego dla starzejącego się mózgu słuchowego. Słyszeć. Rez. 308, 162–173 10.1016/j.heares.2013.06.008
• Arias, M. (2014) Muzyka i mózg: neuromuzykologia, Neurosciences and History, tom 2 (4), s. 149-155.
• Bist, D. (2019) Badanie potencjału ludzkiego ciała i mózgu do synchronizacji z rezonansem elektromagnetycznym Ziemi i rezonansem Schumanna, International Journal of Hinduism & Philosophy (IJHP, http://www.bgrfuk.org/
• Beck, GL (1994) Variations on a Vedic Theme: The Divine Names in the Gayatri Mantra, Journal of Vaisnava Studies, tom. 2 ust. 2, str.; 47-58.
• Beck, GL (2009) Sonic Theology: Hinduism and Sacred Sound (Studies in Comparative Religion): University South Carolina Press. Becker, J. (2004) Deep Listeners: muzyka, emocje i trans, Bloomington, IN: Indiana University Press.
• Becker, J. (2004) Deep Listeners: muzyka, emocje i trans, Bloomington, IN: Indiana University Press.
• Bever, TG i Chiarello, RJ (1974) Dominacja mózgowa u muzyków i nie-muzyków, Science, tom. 185, s.; 537-539.
• Bhaktivedanta SAC (1972-1989) Tłum. Śrimad-Bhagavatam, Nowy Jork i Los Angeles: Bhaktivedanta, Book Trust.
• Blood, AJ i Zatorre, RJ (2001) Intensywnie przyjemne reakcje na muzykę korelują z aktywnością obszarów mózgu związanych z nagrodą i emocjami. proc. Natl. Acad. Nauka, tom. 98, s.; 11818-11823.
• Bryant, EF i Patton, LL (2005) Kontrowersje indo-aryjskie: dowody i wnioskowanie w historii Indii , Nowy Jork: Routledg.
• Chnimayananda, S. (2017) Mandukya Upaniszada z Kariką Gaudapady, Central Chinmaya Mission Trust, Chinmaya Prakashan, Bombaj, Indie.
• Chinmayananda, S. (1974) Dyskursy o Taittiriya Upaniszadzie, Wydawca: Chinmaya Publications Trust, ASIN: B0000D5P54
• Cooke D. (1959) Język muzyki. Oksford: Oxford University Press.
• Cromie, WJ (2001) „Muzyka w mózgu: Naukowcy badają biologię muzyki” Harvard Gazette, Uniwersytet Harvarda.
• Das, S. (2015) Indyjska dramaturgia: historyczne spojrzenie na Bhartiya Natyashastra, międzynarodowe czasopismo Polecane e-journal of Literacy Exploration ISSN 2320 -6101.
• Dudeja, JP (2017) Analiza naukowa medytacji opartej na mantrach i jej korzystnych efektach: przegląd, International Journal of Advanced Scientific Technologies in Engineering and Management Sciences, tom. 3 (6).
• Iśwaran, E. (2007) Upaniszady, Nilgiri Press, Centrum medytacji Blue Mountain, Kanada.
• Frawley, D. (1994) Tantryczna joga i boginie mądrości: duchowe sekrety ajurwedy, Lotus Press USA, Passage Press Salt Lake City Utah.
• Gabrielsson, A. (2011) Silne doświadczenia z muzyką, w Handbook of Music and Emotion: Theory, Research, New York: Oxford University Press, s.; 547–574.
• Gambhirananda, S. (2009) Chandogya Upaniszada - Z komentarzem Shankaracharyi, Wydawca: Advaita Ashrama; Wydanie szóste, ISBN-6: 10, ISBN-8175051000: 13-978.
• Gambhirananda, S. (2010) Prasna Upaniszada - Z komentarzem Shankaracharyi, Wydawca: Advaita Ashrama, Indie ISBN-10: 8175050233, ISBN-13: 978-8175050235.
• Gambhirananda, S. (2010) Katha Upaniszada z komentarzem Shankaracharyi, Wydawca: Advaita Ashrama, Indie; Wydanie 2, ISBN-10: 8185301336, ISBN-13: 978-8185301334.
• Gambhirananda, S. (2010) Mandukya Upaniszada - Z komentarzem Shankaracharyi, Wydawca: Advaita Ashrama, Indie, ISBN-10: 8175050993, ISBN-13: 978-8175050990.
• Gerety, FMM (2015) Ten cały świat to OM: piosenka, soteriologia i pojawienie się świętej sylaby, dr hab. rozprawa, Uniwersytet Harvarda.
• Gold, BP, Frank, MJ, Bogert, B. i Brattico, E. (2013) Przyjemna muzyka wpływa na uczenie się przez wzmacnianie według słuchacza, Front Psychology, tom. 4 (541).
• Guétin, S., Portet, F., Picot, MC, Pommié, C., Messaoudi, M., Djabelkir, L., Olsen, AL, Cano, MM, Lecourt, E. i Touchon, J. (2009) Wpływ muzykoterapii na lęk i depresję u pacjentów z otępieniem typu Alzheimera: randomizowane, kontrolowane badanie, demencja oraz zaburzenia geriatryczne i poznawcze, artykuł z badań online, Dement Geriatr Cogn Disord 2009;28:36–46. (DOI: 10.1159/000229024)
• Grewe, O., Nagel, F., Kopiez, R. i Altenmüller, E. (2007) Słuchanie muzyki jako proces odtwórczy: fizjologiczne, psychologiczne i psychoakustyczne korelaty dreszczy i silnych emocji, Music Percept, tom. 24, str.; 297–314.
• Gridley, M. (2006) Czy neurony lustrzane wyjaśniają błędne przypisanie emocji w muzyce? Umiejętności Percept Mot, tom. 102, str.; 600-602.
• Harrison, L. and Loui, P. (2014) Emocje, dreszcze, dreszcze i orgazmy skórne: w kierunku integracyjnego modelu transcendentnych doświadczeń psychofizjologicznych w muzyce, tom. 5 (art. 790).
• Hickok, G. (2003) Interakcja słuchowo-motoryczna ujawniona przez fMRI: mowa, muzyka i pamięć robocza w muzyce i emocjach Area Spt, Journal of Cognitive Neuroscience, tom. 15, str.; 673-682.
• Huron, D. and Margulis, EH (2011) „Oczekiwania muzyczne i emocje” w: Handbook of Music and Emotion: Theory, Research, Applications, (s; 575–604) New York: Oxford University Press.
• Jourdain R. (1998) Muzyka, mózg i ekstaza: Jak muzyka pobudza naszą wyobraźnię, Nowy Jork, NY, USA: Avon Books.
• Juslin, PN i Västfjäll, D. (2008) Reakcje emocjonalne na muzykę: potrzeba rozważenia podstawowych mechanizmów. Zachowanie, nauka o mózgu, tom. 31, str.; 559–575.
• Kimura, D. (1964) Lewa-prawa różnice w postrzeganiu melodii, QJ Exp Psychol, tom. 16, str.; 355-358.
• Kochhar, R. (2000) The Vedic People: Ich historia i geografia , New Delhi: Orient Longman.
• Krishnananda S (1951) Mundaka Upaniszada, dostępna pod adresem: https://www.swamikrishnananda.org/mundaka_0.html [Dostęp w styczniu 2020 r.].
• Koelsch, S. (2005) Neuralne podłoża składni przetwarzania i semantyki w muzyce, Curr Opin Neurobiology, tom. 15, str.; 207-212.
• Koelsch, S. (2010) Ku neuronowej podstawie emocji wywołanych muzyką, Trends Cognitive Science, tom. 14, str.; 131–137.
• Koelsch, S. (2014) Mózgowe korelaty emocji wywołanych muzyką, Nat Rev Neuroscience, tom. 15, str.; 170-180.
• Kumar, S., Nagendra, HR, Manjunath, NK, Naveen, KV i Telles, S. (2010) Medytacja nad OM: znaczenie starożytnych tekstów i współczesnej nauki, International Journal of Yoga, tom. 3 ust. 1 str.; 2-5.
• Lefevre, M. (2004). Zabawa dźwiękiem: terapeutyczne wykorzystanie muzyki w bezpośredniej pracy z dziećmi. Praca socjalna dla dzieci i rodzin, 9, 333-345.
• Levinson, J. (2000) Muzyczne frykasy, ks. Etud. Jestem, cz. 86, s.; 64–76.
• Lewis, PA (2002) Muzyczne umysły, Trendy Cognitive Science, tom. 6, str.; 364-366.
• Ley, G. (2000) Poetyka Arystotelesa, Natyasastra Bharatamuniego i Traktaty Zeamiego: teoria jako dyskurs: Asian Theatre Journal, tom. 17, nr 2 (jesień 2000), s. 191-214 Opublikowane przez: University of Hawai'i Press Stable URL: http://www.jstor.org/stable/1124489 Dostęp: 16
• Madhavananda, S. (1950) The Brhadaranyaka Upanihsad, wydanie 3, Advaita Ashram, Mayavati, Almora, Himalaje, Indie, dostępne pod adresem: http://www.holybooks.com/wpcontent/uploads/Brihadaranyaka-Upanishad.pdf.
• Mah, K. i Binik, YM (2001) Natura ludzkiego orgazmu: krytyczny przegląd głównych trendów, Clinical Psychology Review, tom. 21, str.; 823–856.
• Maslow, AH (1962) Lekcje z doświadczeń szczytowych, Journal of Humanistic Psychology, tom. 2, str.; 9-18.
• Maslow, AH (1964) Religie, wartości i doświadczenia szczytowe, Columbus: Ohio State University Press.
• Merchant, H. and Averbeck, BB (2017) Obliczeniowe i neuronowe podstawy synchronizacji rytmicznej w przyśrodkowej korze przedruchowej, Journal of Neuroscience, tom. 37, str.; 4552-4564.
• Meyer, LB (1956) Emocje i znaczenie w muzyce, Chicago, The University of Chicago Press.
• Miles, SA, Rosen, DS i Grzywacz, NM (2017) A Statistical Analysis of the Relationship between Harmonic Surprise and Preference in Popular Music, Front. Szum. Neuronauka, tom. 11 (263).
• Molnar-Szakacs I, Overy K: Muzyka i neurony lustrzane: od ruchu do „e” ruchu. SocCogn Affect Neurosci 2006; 1:235-41
• Mula, M. (2009) Trimble MR: Muzyka i szaleństwo: neuropsychiatryczne aspekty muzyki, Clinical Med, tom. 9, str.; 83-86.
• Oldenberg, H. (1988-1894) The Religion of the Veda, angielskie tłumaczenie z oryginalnego niemieckiego, Shridhar B. Shrotri, Delhi: Motilal Banarsidass.
• Olivelle, P. (1996) Oksfordzki światowy klasyk Upaniszady, Cox & Wyman Ltd, Reading, Berkshire, GB.
• Overy, K., Norton. AC, Cronin, KT, Gaab, N., Alsop, DC, Winner, E. i Schlaug, G. (2004) Obrazowanie przetwarzania melodii i rytmu u małych dzieci, Neuroreport, tom. 15, str.; 1723-1726.
• Padoux, AV (1990) Pojęcie słowa w wybranych tantrach hinduskich, Albany, NY: SUNY Press.
• Panksepp, J. (1995) Emocjonalne źródła „dreszczy” wywołanych muzyką, Music Percept, tom. 13, str.; 171–207.
• Patel, AD (2008) „Muzyka jako transformacyjna technologia umysłu”, w Proceedings of the symposium at Music: Its Evolution, Cognitive Basis, and Spiritual Dimensions, Cambridge.
• Perret, D. (2004) Korzenie muzykalności: o progach neuro-muzycznych i nowych dowodach na mosty między ekspresją muzyczną a rozwojem wewnętrznym, Music Education Research, tom. 6, str.; 327-342.
• Prajnanananda, S. (1963) A History of Indian Music - Volume One: Ancient Period, Sri Ramakrishna Math, wydanie 2.
• Raghavan, V. (1978) Muzyka w literaturze sanskryckiej, National Center for the Performing Arts, Quarterly Journal, tom. 7 ust. 4, str.; 17–38.
• Rauschecker, JP (2014) Czy masz w głowie magnetofon? Jak mózg przechowuje i pobiera melodie muzyczne, Front Syst Neuroscience, tom. 8 (149).
• Rauscher, FH, Shaw, GL i Ky, KN (1995) Słuchanie Mozarta wzmacnia rozumowanie przestrzenno-czasowe: ku podstawom neurofizjologicznym, Neurosci Lett, tom. 185, s.; 44-47.
• Roehmann, FL (1991) Nawiązywanie połączenia, Music Educator's Journal, tom. 77, str.; 21-25.
• Salimpoor, VN, Zald, DH, Zatorre, RJ, Dagher, A. i McIntosh, AR (2015) Prognozy i mózg: jak dźwięki muzyczne stają się satysfakcjonujące, Trends Cogn Science, tom. 19, str.; 86-91.
• Sarkamo, T., Tervaniemi, M., Laitinen, S., Forsblom, A., Soinila, S. i Mikkonen, M. (2008) Słuchanie muzyki poprawia regenerację funkcji poznawczych i nastrój po udarze tętnicy środkowej mózgu, Mózg, tom. 131, str.; 866-876.
• Schlagintweit Emil 2019. Obraz Wikimedia- Om Mani Padme Hum. Dostępne w Internecie pod adresem https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/76/Priere-6-syllabes-Om-Mani-Padme-Hum.jpghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/76/Priere-6-syllabes-Om-Mani-Padme-Hum.jpg Accessed on 06 May 2020.
• Schlaug, G., Norton, A., Overy, K. i Winner, E. (2005) Wpływ treningu muzycznego na mózg dziecka i rozwój poznawczy, Ann NY Acad Science, tom. 1060, str.; 219-230.
• Sharma, SA (2011) The Integrated Science of Yajna, Shantikunj, Haridwar.
• Stewart, L. (2005) Neurokognitywne podejście do czytania muzyki, Ann NY Acad Science, tom. 1060, s. 377-386.
• Sutoo, D. i Akiyama, K. (2004) Muzyka poprawia neuroprzekaźnictwo dopaminergiczne: demonstracja oparta na wpływie muzyki na regulację ciśnienia krwi, Brain Res, tom. 1016, str.; 255-262.
• Thomas, S. and Shobini, LR (2018) Wpływ medytacji mantry Gayatri na osoby naiwne w medytacji: badanie pilotażowe EEG i fMRI, The International Journal of Indian Psychology, tom. 3 (2).
• Walis, DC i Ellik, E. (2013) Tantra Illuminated: The Philosophy, History and Practice of Timeless Tradition, wydanie 2.
• Wang S. i Agius M. 2018. NEURONAUKA MUZYKI; PRZEGLĄD I PODSUMOWANIE. Psychiatria Danubina, 2018; Tom. 30, Dodatek. 7, s. 588-594. Dostępne w Internecie pod adresem http://www.psychiatria-danubina.com/UserDocsImages/pdf/dnb_vol30_noSuppl%207/dnb_vol30_noSuppl%207_588.pdf/
• Weinberger, NM (2004) Muzyka i mózg, Scientific American, tom. 291, s.; 88-95.
• Zatorre, RJ, Chen, JL i Penhune, VB (2007) Kiedy mózg odtwarza muzykę: interakcje słuchowo-motoryczne w percepcji i produkcji muzyki, Nat Rev Neuroscience, tom. 8, str.; 547-558

***